အဓိကအားျဖင့္ ျမန္မာစာေပေလာကမွာ ႀကံဳေနရတဲ့ ျပႆနာေတြဟာ စာေပစိစစ္ေရးေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ျမန္မာစာေပေလာကသား တစ္ေယာက္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာစာေပနယ္မွာ စာေပစိစစ္ေရးဟာ ဘယ္ေလာက္ဆိုးရြား ဒုကၡေပးလွတယ္ဆိုတာကို အခ်က္အလက္ေတြ ရွာေဖြေပးပို႔လုိက္ပါတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ BBC အေနနဲ႔ တစ္ျပည္လံုးသိေအာင္ ျဖန္႔ခ်ိေပးပါခင္ဗ်ား....
၁။ စာေပစိစစ္ေရးတြင္ တိက်ေသာ မူ၀ါဒမရွိပါ။
စာေပစိစစ္ေရးဟာ ျမန္မာစာေပအညြန္႔တံုးဖို႔သက္သက္ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ စည္းကမ္းေတြဆိုၿပီး စာအုပ္စိမ္းေလးတစ္အုပ္နဲ႔ စည္းကမ္းခ်က္၁၀၀ေလာက္ထုတ္ထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တိက်ေရရာတဲ့၊ ဥပေဒသေဘာသက္၀င္တဲ့ အခ်က္တစ္ခ်က္မွ မပါပါ။ အကုန္ေယဘုယ်သေဘာ ေလွ်ာက္ေရးထားတာခ်ည္းပါပဲ။ ဥပမာအားျဖင့္ ... ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ဆန္႔က်င္ေသာ စာေပမ်ားေရးသားခြင့္မျပဳ ဆိုတာမ်ိဳး လူငယ္မ်ား အတုယူမွားေစႏိုင္ေသာ စာေပမ်ားမေရးသားရ ဆိုတာမ်ိဳးေတြ ခ်ည္းပါ။ အဲဒီလို အခ်က္ေတြက အဓိပၸါယ္ေကာက္ရ ေတာ္ေတာ္ခက္ပါတယ္။ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ဆန္႔က်င္ေသာဆိုတာ ဘာကို ေခၚတာလဲ။ လံုခ်ည္မ၀တ္တာ ေဘာင္းဘီ၀တ္တာ ကို ဆိုလိုတာလား။
ဒါဆို တပ္မေတာ္ေန႔ အခမ္းအနားဟာ ပိတ္ပင္သင့္တဲ့ အခမ္းအနားတစ္ခုျဖစ္တယ္။ အားလံုး ေဘာင္းဘီ၀တ္ၾကလို႔ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ဘယ္သူမွ မညီတာေၾကာင့္ပါ။ တကယ္ေတာ့ စည္းမ်ဥ္းတစ္ခုဆိုတာ ဒီလိုေယာင္၀ါး၀ါးခ်လို႔ ရတာမွမဟုတ္ဘဲ။ တိတိက်က် အဓိပၸါယ္ သတ္မွတ္ခ်က္ရွိရမယ္။ ဒါမွ လိုက္နာဖို႔ ဥပေဒျဖစ္မယ္ေလ။
၂။ စာေပစိစစ္ေရး၀န္ထမ္းမ်ားမွာ အရည္အခ်င္းမျပည့္မီပါ။
အထူးသျဖင့္ စာေပကို နားလည္ႏိုင္တဲ့ ဥာဏ္ရည္မရွိတာပါပဲ။ ညႊန္မႈးကစလို႔ အဆင့္ဆင့္ ၀န္ထမ္းအားလံုးဟာ အေၾကာက္တရားနဲ႔သာ လည္ပတ္ေနၾကတာျဖစ္တယ္။ ဒီစာေလးလႊတ္လိုက္ရင္ ငါ့ကို အထက္လူႀကီးကမ်ား ဆူေလမလား အျပစ္ေျပာေလမလား။ အလုပ္ျဖဳတ္ေလမလားဆိုတဲ့ စိတ္နဲ႔ လုပ္ကိုင္ေနရတာေၾကာင့္ မလိုလားအပ္ပဲ စာေပမ်ားစြာ ျဖတ္ေတာက္ျခင္းခံေနပါတယ္။ ဒါဟာလည္း အထက္အခ်က္၁မွာ ေျပာထားသလို အဓိပၸါယ္တိက်တဲ့ ဥပေဒမရွိတာေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔လုပ္ပံုက အထက္လူႀကီး တစ္ေယာက္ေယာက္လာရင္ ၾသ၀ါဒေတြေျခြသြားတယ္။ အဲဒါကို စာအုပ္ေလးနဲ႔လိုက္မွတ္ၿပီး အဲဒီလူႀကီး ေျပာသြားတာေတြဟာ ဥပေဒေတြျဖစ္ေနေရာပဲ။ ဥပေဒကို ဒီလိုျပဌာန္းလို႔ရသလား။ အဖြဲ႕အစည္းနဲ႔စနစ္တက် တည္ေဆာက္ျပဌာန္း ရမွာမဟုတ္ဘူးလား။
ၿပီးေတာ့ စိစစ္ေရးရဲ့ ဌာနတြင္း အစည္းအေ၀းေတြ ဟာလည္း အဆင္ဆင့္ ဆူပူႀကိမ္းေမာင္းတဲ့ ပြဲတစ္ပြဲသာျဖစ္ေနပါတယ္။ အပတ္စဥ္အစည္းအေ၀းရွိပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဗိုလ္မႈးတင့္ေဆြဆိုတဲ့လူက သူ႔ထက္အသက္ႀကီး ၀ါႀကီးတဲ့ ၀န္ထမ္းေတြကို ၂ျပားမတန္ေအာင္ ဆဲေနတဲ့ပြဲေတြခ်ည္းပါပဲ။ ဒီေတာ့ စိစစ္ေရး ၀န္ထမ္းအားလံုးဟာ အပတ္စဥ္မွာ အဆဲမခံရေရးသည္သာ ဦးစားေပး လုပ္ေဆာင္တဲ့အရာျဖစ္ေနပါတယ္။
၃။ စာေပစိစစ္ေရးတြင္ အႀကီးအက်ယ္လာဘ္စားေနၾကသည္။
ရုတ္တရက္ၾကည့္ရင္ ဘာစားေပါက္မွ မရွိဘူးထင္ရတဲ့ စိစစ္ေရးညႊန္မႈး ဗိုလ္မႈးတင့္ေဆြဟာ သိန္းေထာင္ေက်ာ္တန္ ကြန္ဒိုတိုက္ခန္းႀကီး ၀ယ္ထားပါၿပီ။ လာဘ္ေပးသူေတြကို မ်က္ႏွာလိုက္ၿပီး လာဘ္မေပးႏုိင္သူေတြကို ဖိႏိွပ္တာ စာေပစိစစ္ေရးရဲ႔ ထံုးစံလိုျဖစ္ေနပါတယ္။ စာအုပ္တစ္အုပ္ပဲတင္တင္ စာနယ္ဇင္းပဲတင္တင္ ရံုးအတြက္ လက္ေဆာင္ဆိုၿပီး သပ္သပ္ေပးရပါတယ္။ အနည္းဆံုး ဂ်ာနယ္ဆို ၃၀ ၄၀။ စာအုပ္ဆို ၅၀ ၆၀ ေပး၇တာပါ။ အဲဒါေတြကို ထုတ္ေ၀သူေတြက မျဖန္႔ရေသးခင္ သူတို႔က အျပင္မွာ ေရာင္းစားပါတယ္။ စာနယ္ဇင္းေတြထဲမွာ ျမတ္ခိုင္ရဲ႕ လွ်ပ္တျပက္အုပ္စု၊ စာေပတိုက္ေတြထဲမွာ ေအာင္ျမင္စာေပတို႔ဟာ စိစစ္ေရးကို လာဘ္အႀကီးအက်ယ္ ေပးေနသူေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမတ္ခိုင္တို႔ဂ်ာနယ္ေတြဟာ တျခားသူေတြထက္ အခြင့္အေရးအမ်ားႀကီးပိုရတယ္။ တျခားမွာ ျဖဳတ္တဲ့သတင္းကို သူတို႔ဆီထည့္ခြင့္ရတယ္။ တခ်ဳိ႕မ်က္ႏွာမြဲ ဂ်ာနယ္ေလးေတြဆို အေရးႀကီးတဲ့သတင္းေတြကို ေနာက္ဆက္တြဲတင္ခ်ိန္မွ ထည့္ရဲတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ဂ်ာနယ္ေတြအတြက္ ထြက္ခါနီးမွ ကပ္ရတဲ့အေရးႀကီးသတင္းေတြကို ေနာက္ဆက္တြဲဆိုၿပီး တင္လို႔ရပါတယ္။ တကယ္လို႔ သတင္းတစ္ခုဟာ ကိုယ့္ဂ်ာနယ္အတြက္ လႈပ္ေလာက္တဲ့သတင္းျဖစ္ေနမယ္ဆိုရင္ ႀကိဳတင္ထားလို႔ကေတာ့
စာေပစိစစ္ေရးက စာေရးမေတြက ျမတ္ခိုင္ကို ဖုန္းနဲ႔ သတင္းေပးပါတယ္။ ျမတ္ခိုင္က စိစစ္ေရးကို ပိုက္ဆံေပးထားၿပီး တျခားဂ်ာနယ္ေတြရဲ႔ သတင္းဦးကို အဲဒီလိုခိုးပါတယ္။ ေအာင္ျမင္စာေပက်ေတာ့ စာေရးဆရာအစစ္မယ္မယ္ရရမရွိပဲ စာေရးခ်င္သူေတြဆီ္က စာမူေတြကို ၃ေသာင္း၄ေသာင္း ေလာက္နဲ႔၀ယ္ၿပီး ကေလာင္နာမည္ အမ်ိဳးမ်ိဳးတပ္ေရာင္းစားပါတယ္။ သူတို႔ထုတ္သမွ်ကလည္း ညစ္ညမ္းစာေပ အဆိပ္အေတာက္ စာေပေတြခ်ည္းမ်ားပါတယ္။ အဲဒီစာမူမ်ိဳးေတြ တျခားတိုက္က တင္ရင္ မက်ေပမယ့္ သူတို႔တိုက္ကေတာ့ လာဘ္ေပးထားတာေၾကာင့္ ဆင္ဆာခြင့္ျပဳပါတယ္။
၄။ စာေပစိစစ္ေရးသည္ အၾကြင္းမဲ့အာဏာရွင္ပံုစံျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားသည္။
လူဆိုးသူခိုးပဲျဖစ္ျဖစ္ မုဒိန္းမႈ လူသတ္မႈပဲျဖစ္ျဖစ္ အယူခံ၀င္လို႔ရပါတယ္။ စာမူတစ္ခု စာအုပ္တစ္အုပ္ကို ပိတ္ပင္ရင္ေတာ့ လံုး၀အယူခံ၀င္ခြင့္မရွိပါ။ စာေရးဆရာေတြဆို အပိတ္ပင္ခံရတဲ့ သူတို႔စာမူကို ျပန္ထုတ္ယူခြင့္ေတာင္ မရေတာ့ပါ။ သိမ္းတယ္ဆိုၿပီး အၿပီးအပိုင္ပိတ္လိုက္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ပိတ္သလဲ အေၾကာင္းျပခ်က္မေပးပါ။ ေပးရင္လဲ အခ်က္၁ မွာေဖာ္ျပထားသလို ေယာင္၀ါး၀ါး အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြခ်ည္းပါပဲ။ တကယ္လို႔ စာေရးဆရာတစ္ေယာက္ဟာ ကိုယ့္စာမူအပိတ္ခံရလို႔ ညႊန္မႈးကို ၀င္ေတြ႕ခ်င္ရင္လည္း အေတြ႕မခံပါ။ ညႊန္မႈးရံုးခန္းေရွ႕က စာေရးကတင္ အေတာ္ရိုင္းရိုင္းပ်ပ် ဆက္ဆံတာခံရပါတယ္။ ညႊန္မႈးရွိလ်က္နဲ႔ မရွိဘူးေျပာတာမ်ိဳး။ ခင္ဗ်ားတို႔လို ကိစၥအေသးအဖြဲအတြက္ ညႊန္မႈးေခါင္းရႈပ္မခံႏိုင္ဘူး စတဲ့စကားေတြနဲ႔ မိုက္မိုက္ရိုင္းရိုင္းေျပာလႊတ္ပါတယ္။ ညႊန္မႈးရံုးခန္းဟာ တံခါး၂ေပါက္ရွိပါတယ္။ ညႊန္မႈး၀င္တဲ့အေပါက္က တစ္ဘက္။ စာေပေလာကသားေတြ၀င္ဖို႔ မလြယ္ေပါက္ေလးက တစ္ဘက္ပါ။ အဲဒီမလြယ္ေပါက္ေလးက ၀င္ခြင့္ရဖို႔ေတာင္ ညႊန္မႈးကို လာဘ္ထိုးေနၾကသူေတြသာ ၀င္ႏိုင္ၿပီး အေပါက္ေစာင့္စာေရးကို လာဘ္ေပးၿပီးမွ ျဖတ္သန္းရတာ ျဖစ္ပါတယ္။
၅။ စာေပစိစစ္ေရးသည္ စာေပဆိုင္ရာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအား စစ္အာဏာရွင္တစ္စုသာ လုပ္ႏိုင္ေအာင္ ကန္႔သတ္ထားသည္။
အခု ထုတ္ေနတဲ့ ဂ်ာနယ္ေတြကို ၾကည့္ပါ။ အမ်ားစုက စစ္အာဏာရွင္ေတြနဲ႔ မကင္းတဲ့လူေတြခ်ည္းပါပဲ။
7Days အုပ္စုက ေသာင္းစုၿငိမ္းဆိုတဲ့ ၀န္ႀကီးသား။
Eleven Media Group က စိုးရွိန္ဆိုတဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႈးႀကီးတူ ရွယ္ယာပါတယ္။
ရန္ကုန္မီဒီယာဂရုပ္က ကိုကို(စက္မႈ) ဆိုတဲ့ ေဖာ္လံဖား။
ျပည္ျမန္မာအုပ္စုက ႀကံဖြံအမတ္ ေဒါက္တာတင္ထြန္းဦး။
ေပၚျပဴလာအုပ္စုက ဗိုလ္ခ်ဳပ္၀င္းျမင့္ရဲ႕ သားသမီးေတြ။
လွ်ပ္တျပက္အုပ္စုကေတာ့ သစၥာေဖာက္ျမတ္ခိုင္။
... အစရွိသျဖင့္ အားလံုးဟာ စစ္အာဏာရွင္ေတြနဲ႔ မကင္းတဲ့လူေတြခ်ည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလိုလူေတြကိုေတာ့ တစ္ဦးတစ္ဦးကို ဂ်ာနယ္ ၅ေစာင္ ၆ေစာင္စီေလာက္ လုပ္ခြင့္ေပးထားၿပီး စာေပသမား စစ္စစ္ေတြအတြက္ကေတာ့ ဂ်ာနယ္ထုတ္ေ၀ခြင့္ကတ္ ၀ယ္ထုတ္ၾကရပါတယ္။ သတင္းဂ်ာနယ္အတြက္ ထုတ္ေ၀ခြင့္ကတ္က အျပင္ေပါက္ေစ်း သိန္း၅၀အထက္မွာရွိၿပီး တျခားအမ်ိဳးအစား ဂ်ာနယ္ေတြ အတြက္ကေတာ့ သိန္း၃၀၀န္းက်င္မွာရွိပါတယ္။ ဒါေတာင္ ေနာက္ခံ စစ္အာဏာရွင္ အဆက္အသြယ္မရွိပဲ ထုတ္ရင္ ခဏခဏအပိတ္ခံရတာမ်ိဳး အျဖတ္အေတာက္ သူမ်ားထက္ပိုခံရတာမ်ိဳးနဲ႔ အမ်ိဳးမ်ိဳးဒုကၡေပးပါတယ္။
၆။ စာေကာင္းေပမြန္မ်ား အထြက္နည္းေရးသည္ စာေပစိစစ္ေရး၏ အဓိက ဦးတည္ခ်က္ျဖစ္သည္။
ေတာ္ရံုတန္ရံုလူဟာ စာအုပ္ထုတ္ဖို႔ဆိုရင္ စာေပစိစစ္ေရးကိုေၾကာက္တာနဲ႔ စိတ္ပ်က္သြားေလာက္ပါတယ္။ စာအုပ္တစ္အုပ္ကို သံုးႀကိမ္တိတိအျပန္ျပန္အလွန္လွန္တင္ျပၿပီးမွ ခြင့္ျပဳခ်က္ေပးပါတယ္။ ပထမအဆင့္ - စာမူတင္ျပရတာပါ။ စာမူသံုးစံု တင္ျပရပါတယ္။ အဲဒီစာမူသံုးစံုကို စာစစ္မႈးလို႔ေခၚတဲ့စာေရးကေန ဌာနခြဲမႈး၊ ဌာနမႈး၊ လက္ေထာက္ညႊန္မႈး၊ ဒုညႊန္မႈး။ ညႊန္မႈးစသျဖင့္ အဆင္ဆင့္ဖတ္ၿပီး အႀကိမ္ႀကိမ္ျဖတ္ေတာက္ျပင္ဆင္မႈျပဳပါတယ္။ အဆင့္တစ္ဆင့္တစ္ဆင့္(လူတစ္ေယာက္တစ္ေယာက္ဆီ)မွာ အခ်ိန္၃လစီ ၾကာခြင့္ရွိပါတယ္။ ဒီအဆင့္မွာတင္ ခြင့္ျပဳခ်က္မရေတာ့တာက တစ္လကို အုပ္၄၀၀ခန္႔ရွိပါတယ္။ ဒုတိယအဆင့္ - မ်က္ႏွာဖံုးတင္ျပရပါတယ္။ ဒီအခါမွာလည္း ခုနကလိုပဲ အဆင့္ဆင့္ ျဖတ္ေတာက္ ျပင္ဆင္ၾကေသးတာပါ။ ဒီလိုမ်က္ႏွာဖံုးတင္ခ်ိန္မွာ မ်က္ႏွာဖံုးကို မႀကိဳက္ရင္ အႀကိမ္ႀကိမ္ ေျပာင္းလဲခိုင္းသလို ဒီအခ်ိန္က်မွ စာေပစိစစ္ေရးမွာ မူ၀ါဒအေျပာင္းအလဲျဖစ္တာေၾကာင့္ ပထမအဆင့္ခြင္ျပဳထားၿပီးသား စာမူကိုပါ ျပန္ပိတ္လိုက္တာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။ မူ၀ါဒအေျပာင္းအလဲဆိုတာကလဲ တစ္လတစ္ႀကိမ္ေလာက္ျဖစ္ေနတာမ်ိဳးပါ။ အပတ္စဥ္အစည္အေ၀းမွာ အထက္လူႀကီးရဲ႕ ႏႈတ္ထြက္စကားတစ္ခြန္းဟာ ဥပေဒပါပဲ။ ဒီလိုအဆင့္က်မွ ျပန္အပိတ္ခံရတဲ့ စာမူေပါင္းက ပ်မ္းမွ် တစ္လကို အုပ္၁၀၀ခန္႔ရွိပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ကေတာ့ - ခ်ဳပ္လုပ္ၿပီး ျဖန္႔ခ်ီရန္စာအုပ္တင္ျပရတာပါ။ ဒါကို မူေခ်ာတင္တယ္ ေခၚပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာလည္း အခန္႔မသင့္ရင္ ျပန္ပိတ္တာမ်ိဳးရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ စာမူဘ၀မွာသူတို႔ ျဖတ္ေတာက္ျပင္ဆင္ထားတဲ့ထဲက တစ္လံုးတစ္ေလမ်ား မွားယြင္းရိုက္မိရင္ တစ္ခါတည္း စာအုပ္အားလံုး ျပန္ရိုက္ခိုင္းပါတယ္။ ဒီလိုအဆင့္ဆင့္ေစာ စိတ္ဒုကၡငရဲေတြကို ျဖတ္သန္းၿပီးလို႔မွ စာအုပ္စာတမ္းအျဖစ္ ထုတ္ေ၀လိုက္ၿပီဆိုပါစို႔။ သူတို႔ဂရုမျပဳမိလိုက္တဲ့ အေရးအသား တစ္ခုတစ္ေလကိုမ်ား ေကာင္းႏိုးရာရာ တင္ျပတဲ့သေဘာနဲ႔ ႏိုင္ငံရပ္ျခားအသံလႊင့္ဌာနေတြက တင္ျပလိုက္တာမ်ိဳးျဖစ္ေစ။ ျပည္သူေတြၾကား ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားတာမ်ိဳးျဖစ္ေစ ...
သူတို႔မႀကိဳက္တာမ်ိဳးျဖစ္လာရင္ေတာ့ အဲဒီစာေရးဆရာကို တစ္ခါတည္း Black List သြင္းလိုက္ေတာ့တာပါပဲ။ ေနာက္ေနာင္ သူေရးသမွ် လုိက္ပိတ္ေတာ့တာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ စာေပစိစစ္ေရး၏ အဓိက ဦးတည္ခ်က္သည္ စာေကာင္းေပမြန္မ်ား အထြက္နည္းေရးျဖစ္သည္လို႔ ေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။
အားလံုး သိသင့္သိထိုက္တာေတြ ေဖာ္ျပ ေပးပို႔ေပးတဲ့ သခင္ကိုယ္ေတာ္မွဳိင္းအား ေက်းဇူးတင္ပါသည္...
