ေခတ္အဆက္ဆက္က ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ျမတ္ၾကီး သမိုင္းႏွင့္ အဓမၼဝါဒီေခတ္ အေျခအေန.....

ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီး

ဒ႑ာရီအဆိုအရ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးကို လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေက်ာ္က တည္ထားခဲ့ပါတယ္ လို႔ေျပာၾကပါတယ္။ ဗိသုကာပညာရွင္ေတြကေတာ့ ေစတီေတာ္ ရဲ႕ Stupa လက္ရာေတြအရ ၆ ရာစု နဲ႔ ၇ ရာစုၾကားက မြန္ေတြ တည္ခဲ့တယ္လို႔ ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ ( အမွန္က ယခုဖူးျမင္ေနရေသာ ဥာဏ္ ေတာ္အျမင့္ ၃၂၀ ေပေက်ာ္မွာ မြန္မိဘုရားႀကီးရွင္ေစာပု လက္ထက္က တည္ထားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ အျပင္ ပန္း ႏွင့္ ဓါတ္ေတာ္သမိုင္းကို ခြဲျခားသိရန္လိုသည္။ မွတ္ခ်က္ )

ေရွးပညာရွိမ်ားႏွင့္ က်မ္းဂန္အေထာက္အထားမ်ားအရ ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္မျပဳခင္ကာလ (BC 486) ကတည္းက တည္ထားခဲ့ေၾကာင္း သိရပါတယ္။ ဒီေစတီရဲ႕ မူလအစကေတာ့ ရာမညတိုင္းမွ ကုန္သည္ႏွစ္ဦးျဖစ္တဲ့ တဖုႆ ႏွင့္ ဘလႅိက ညီေနာင္တို႔ကို ျမတ္ဗုဒၶက ဆံေတာ္ရွစ္ဆူ ေပးသနားျခင္းမွစခဲ့ပါတယ္။ ညီေနာင္ႏွစ္ပါးဟာ ဥကၠ လာပမင္းႀကီးရဲ႕ အကူအညီနဲ႔ သိဂုတၱရေတာင္ေပၚမွာ ဆံေတာ္ (၄) ဆူကို ေရွးေရွးေသာ ဘဒၵကမၻာမွ ဘုရား ၃ ဆူရဲ႕ ဓါတ္ေတာ္မ်ားကိုပါ စုေပါင္းၿပီး ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္အတြင္း ဠာပနာသြင္း လွဴဒါန္းတည္ထားခဲ့ပါတယ္။

ဓါတ္ေတာ္ၾကဳတ္ကေန ဠာပနာဖို႔ ဆံေတာ္ကိုယူတဲ့အခါမွာ မယံုႏိုင္ေသာ ထူးျခားဆန္းၾကယ္မႈေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါ တယ္။ ဗုဒၶ၏ ျမင့္ျမတ္တဲ့ ဆံေတာ္ကေနထြက္လာတဲ့ ေရာင္ျခည္ေတာ္ေတြဟာဆိုရင္ျဖင့္ အထက္ဘ၀ဂ္မွေအာက္နရက္၊ ငရဲျပည္အထိတိုင္ေအာင္ပါဘဲ။ ျမတ္ဗုဒၶ၏ တန္ခိုးေတာ္အစြမ္းသတၱိေတြေၾကာင့္ မ်က္မျမင္ေတြ စကၡဳ အလင္းျပန္ရခဲ့ၾကတယ္။ နားပင္သူေတြ ၾကားႏိုင္ၾကသလို ဆြံ႔အသူေတြလည္း ျပန္ေကာင္းလာၾကပါတယ္။ ကမၻာေျမႀကီးသိမ့္သိမ့္တုန္ေအာင္ တုန္လွဳပ္ခဲ့ၿပီး ေလျပင္းမုန္တိုင္းေတြ ပင္လယ္ျပင္မွာ က်ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ေမယုေတာင္ႀကီးတခုလံုး တုန္လွဳပ္ခဲ့ၿပီး လွ်ပ္စီးေတြလက္ပါတယ္။ ဒူးထိနစ္ေအာင္မိုးေတြရြာသြန္းၿပီး အခ်ိန္ရာ သီမဟုတ္ဘဲ ဟိမ၀ႏၱာေတာင္တန္းမွ ပန္းေပါင္းစံု၊ သစ္သီးမ်ိဳးစံု ဖူးပြင့္၊ သီးလာၾကပါေတာ့တယ္။

သမိုင္းကိုျပန္ေကာက္ရရင္ မြန္ဘုရင္ဘုရားဦး မတိုင္ခင္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း (၁၃၀၀) ကဆိုရင္ ေစတီေတာ္ဟာ ယိုယြင္းလာခဲ့ပါတယ္။ ယခင္ဥာဏ္ေတာ္ဟာ (၁၈) မီတာ ( ေပ ၆၀ ) သာ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ေခတ္အဆက္ဆက္ျပဳ ျပင္မြမ္းမံခဲ့ရာ ယခုဖူးျမင္ေနရေသာ ဥာဏ္ေတာ္အျမင့္ ( ၉၈ မီတာ ) ( ေပ ၃၂၀ ) ဟာ ၁၅ရာစုကမွျဖစ္ပါတယ္။ မြန္ဘုရင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ေခတ္မွာ ႀကီးမားတဲ့ ေစတီေတာ္ႀကီး ႏွစ္ဆူျဖစ္တဲ့ ေရႊတိဂံု ႏွင့္ ေရႊေမာ္ေဓာ ေစတီေတာ္ၾကီးမ်ားကို ျပန္လည္မြမ္းမံတည္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ပဲခူးၿမိဳ႕ရွိ ေရႊေမာ္ေဓာေစတီဟာ အစပထမက ၂၇ ေပသာ ဥာဏ္ေတာ္အျမင့္ရွိခဲ့ရာမွ မြန္ဘုရင္ဗညားဦးက ၁၃၆၂ မွာ ဥာဏ္ေတာ္ ၆၆ ေပထိ ျမွင့္တင္တည္ခဲ့ပါတယ္။ ဓမၼေစတီမင္း ရဲ႕ ေဆြေတာ္မ်ိဳးေတာ္ႀကီးျဖစ္တဲ့ ေယာကၡမေတာ္ ႀကီး မိဖုရား ရွင္ေစာပု ( ၁၄၅၃-၇၂) က ဥာဏ္ေတာ္အျမင့္ မီတာ ၄၀ ( ေပ ၁၂၉ ) ကို ျမွင့္တင္ခဲ့ပါေတာ့တယ္။

၁၄၇၂ မွာ မိဖုရားႀကီးရွင္ေစာပု က ဓမၼေစတီမင္းကို နန္းအပ္ၿပီး အၿငိမ္းစားယူရန္ ဒဂံု ( ယၡဳ ရန္ကုန္ ) ကို ဆင္း လာခဲ့ပါတယ္။ သူမ မေသခင္ေခါင္းခ်ရာေနရာကေန ေရႊေရာင္တ၀င္း၀င္းနဲ႔ ျမင့္ျမတ္တဲ့ေစတီေတာ္ႀကီးကို ဖူး ျမင္လိုစိတ္ရွိခဲ့ပါတယ္။ ၁၆ ရာစုႏွစ္မွာေတာ့ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း လူသိအမ်ား ဆံုး ဘုရားဖူးေနရာျဖစ္လာပါေတာ့သည္။

ေနာက္ပိုင္းရာစုေတြအတြင္း ငလ်င္ဒဏ္အႀကိမ္ႀကိမ္ခံစားရလို႔ ပ်က္စီးယိုယြင္းလာခဲ့ပါတယ္။ အဆိုးဆံုးပ်က္စီးမႈ ကေတာ့ ၁၇၆၈ ကလွဳပ္ခဲ့ေသာ ငလ်င္ေၾကာင့္ျဖစ္ၿပီး ေစတီအထက္ပစၥယံ ေျမခခဲ့ပါတယ္။ ဆင္ျဖဴရွင္မင္းက ျပန္လည္ျပဳျပင္တည္ထားခဲ့ပါတယ္။ ယခုဖူးျမင္ေနရေသာ ထီးေတာ္သစ္ကိုေတာ့ မင္းတုန္းမင္း ၁၈၇၁ က တည္ ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီအခ်ိန္ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံေအာက္ပိုင္းတစ္ခုလံုး ( ရန္ကုန္ အပါအ၀င္ ) ကို အဂၤလိပ္က သိမ္းပိုက္ထားတဲ့အခ်ိန္ျဖစ္ပါတယ္။ ( ၁၈၅၂ မွာ ဒုတိယ အဂၤလိပ္၊ ျမန္မာစစ္ျဖစ္ )

၁၉၇၀ မွာ ေျမငလ်င္ေၾကာင့္ ထီးေတာ္ေစာင္းသြားခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၄၅ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးကာလကလည္း ျငမ္း တည္ေဆာက္ျခင္း ႏွင့္ အႀကီးစားျပင္ဆင္မႈ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီဇိုင္း

သိဂုတၱရရင္ျပင္ေပၚရွိ ေစတီေတာ္၏ ရင္ျပင္ေပၚေရာက္ရန္ ၀င္ေပါက္မုခ္ေလးမုခ္ရွိပါတယ္။ ၀င္ေပါက္တိုင္းမွာ ျခေသၤ့႐ုပ္တစ္စံုစီျဖင့္ ေစာင့္ၾကပ္ထားပါတယ္။ ေအာက္ပစၥယံကို ေရႊခ်ထားေသာ အုတ္မ်ားျဖင့္ တည္ထားပါ တယ္။ အထက္ပစၥယံကိုေတာ့ ဘုန္းႀကီး ႏွင့္ အမ်ိဳးသားမ်ားဟာ တတ္ေရာက္ႏိုင္ၾကပါတယ္။ ေနာက္ ေခါင္း ေလာင္းပံုသ႑ာန္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအထက္က ေဖာင္းရစ္ (turnban) ၊ ေနာက္ “ သပိတ္ ” ပံု၊ ေနာက္ “ ၾကာ ေမွာက္ ၾကာလွန္ ” ၊ ေနာက္ “ ငွက္ေပ်ာဖူး ” ပံု ၊ ေနာက္ “ သရဖူ “ ပံု ၊ ေနာက္ စိန္ေပါင္း ၅၄၄၈ ႏွင့္ ပတၱျမား ၂၃၁၇ လံုး စီျခယ္သထားေသာ ထီးေတာ္၊ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ၇၆ ကာရက္ ( ၁၅ ဂရမ္ ) အေရအေသြးရွိ စိန္ဖူး ေတာ္ ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။

အထက္ပစၥယံရွိ ေရႊေတြကေတာ့ ေရႊစစ္စစ္ေတြျဖစ္ပံုရၿပီး မူလီစုပ္ထားပါတယ္။ ျမန္မာျပည္အႏွ႔ံအျပားရွိ ျပည္ သူမ်ားနဲ႔ ဘုရင္မ်ားမက်န္ ေစတီေတာ္ႀကီး အထြန္႔ရွည္ ထိန္းသိမ္းႏိုင္ရန္ လွဴဒါန္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ၁၅ ရာစုႏွစ္က မြန္မိဖုရားႀကီး ရွင္ေစာပု ဟာ သူမ၏ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ႏွင့္ညီမွ်တဲ့ ေရႊစင္ကို ေစတီေတာ္ႀကီးအတြက္ လွဴဒါန္း ခဲ့ပါတယ္။

ထံုးတမ္းအစဥ္အလာ

အျခားစိတ္၀င္စားဖြယ္တစ္ခုကေတာ့ ၿဂိဳဟ္ခံု နဲ႔ ၿဂိဳဟ္႐ုပ္ေတြဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ -အဂၤါေန႔မွာ ဖြားျမင္သူမ်ားဟာ အဂၤါေထာင့္မွာရွိတဲ့ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္မွာ ေရသပၸါယ္ျခင္း၊ လွဴဖြယ္ပစၥည္းမ်ား လွဴ ဒါန္းျခင္း နဲ႔ ဆုေတာင္းမႈမ်ား ျပဳၾကပါတယ္။

ဗုဒၶဘာသာအမ်ားစုဟာ ေစတီေတာ္ကို လက္ယာရစ္ (clockwise) လွည့္ပတ္ပူေဇာ္ၾကတာမ်ားပါတယ္။ ေန႔ရွစ္ ရက္အတြက္ ရွစ္တိုင္ ႏွင့္ ၿဂိဳဟ္သေကၤတ႐ုပ္ ၈ ႐ုပ္ရွိပါတယ္။

တနလၤာသားသမီးအတြက္ ( က်ား႐ုပ္)

အဂၤါသားသမီးအတြက္ ( ျခေသၤ့ )

ဗုဒၶဟူးသားသမီးအတြက္ ( ဆင္ )

ၾကာသပေတးသားသမီးအတြက္ ( ၾကြက္ )

ေသာၾကာသားသမီးအတြက္ ( ပူး )

စေနသားသမီးအတြက္ ( နဂါး )

တနဂၤေႏြသားသမီးအတြက္ ( ဂဠဳန္ )

ရာဟုသားသမီးအတြက္ (ဗုဒၶဟူး ညေမြး ) ( ဟိုင္းဆင္ ) အဆြယ္မပါ

အ႐ုပ္တစ္ခုခ်င္းစီအေပၚတြင္ ၿဂိဳဟ္မင္းဟု သတ္မွတ္ေသာ နတ္႐ုပ္မ်ား ရွိသည္။

ဗုဒၶဘာသာကို သက္၀င္ယံုၾကည္ၾကေသာ ျမန္မာလူမ်ိဳးအမ်ားစုမွာ ဟိႏၵဴျဗဟၼာဏ မွ ဆင္းသက္ေသာ ေဗဒင္ ပညာရပ္၊ နကၡတ္ေဗဒပညာရပ္မ်ားကိုလည္း ယံုၾကည္ၾက၍ ၿဂိဳဟ္တိုင္မ်ားတြင္ လူမ်ားျဖင့္ စည္ကားေနသည္။

ေဗဒင္နကၡတ္ပညာရွင္မ်ား၏ အႀကံေပးမႈေၾကာင့္လည္း လွဴဒါန္းရန္ ႏွင့္ ယၾတာေခ်ရန္အတြက္လည္း လာ ေရာက္ၾကသည္။

ဗုဒၶဘာသာ၀င္ျမန္မာလူမ်ိဳးအမ်ားမွာ ဘုရားေက်ာင္းကန္သို႔ သြားျခင့္ျဖင့္ သူတို႔ခံစားေနရေသာ စိတ္ေသာက ေ၀ဒနာမ်ား သက္သာေပ်ာက္ကင္းသြားတယ္လို႔ ခံစားၾကတယ္။ ထို႔ျပင္ ဘုရားေက်ာင္းကန္ေတြမွာ ျမင့္ျမတ္ၿပီး အက်င့္သီလရွိတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြရွိၿပီး ဗုဒၶကို ရည္မွတ္ၿပီး တည္ထားကိုးကြယ္ထားတဲ့ ေစတီ ၄ မ်ိဳး ကို ဖူးျမင္ရၿပီး ဘုရားရဲ႕ ဂုဏ္ေတာ္၊ တရားရဲ႕ ဂုဏ္ေတာ္၊ သံဃာရဲ႕ ဂုဏ္ေတာ္ မ်ားကို ပိုမိုဆင္ျခင္မိၿပီး ကုသိုလ္ေကာင္းမႈေတြ လည္း လုပ္ႏိုင္လို႔ အလြန္ေကာင္းျမတ္ျခင္းလို႔ ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။

ကမၻာ့စာေပထဲက ေရႊတိဂံု

အဂၤလိပ္ကဗ်ာဆရာႀကီး ႐ုဒ္ကပလန္ ( Rudyard Kipling) က ၁၈၈၉ မွာ ေရႊတိဂံု သို႔ ေရာက္ရွိလာခဲ့ၿပီး ေနာက္ ၁၀ ႏွစ္ၾကာတဲ့ ၁၈၉၉ မွာ သူ၏ “ From sea to sea and other Sketches ” ခရီးသြားေဆာင္းပါး အတြဲ ၁ မွာ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ႀကီး ႏွင့္ ပတ္သတ္ၿပီး မွတ္တမ္းတင္ဂုဏ္ျပဳထားပါတယ္။

ကပလင္း (Kapling) က -
ေရႊေရာင္တ၀င္း၀င္းႏွင့္ အင္မတန္ရင္သပ္ရွဳေမာဖြယ္ေကာင္းလွတဲ့ ဂမၻီရဆန္ ေရႊတံုးႀကီးဟာ မိုးကုတ္စက္၀ိုင္း ထက္ျမင့္ျမင့္မားမားထြက္လို႔ ေနေရာင္ေအာက္မွာ တဖ်က္ဖ်က္ ႏွင့္ သူ႔ပံုသ႑ာန္ကေတာ့ ဟိႏၵဴဘုရားေက်ာင္း ေတြနဲ႔လည္းမတူ၊ မြတ္စလင္ဗလီေတြနဲ႔လည္း အသြင္ကြဲ၊ တမူထူးလို႔ တင့္တယ္ဖြယ္အတိနဲ႔ စိမ္းလဲ့လဲ့ ေတာင္ ကုန္းေပၚမွာ မားမားႀကီးတည္လို႔ေန။ အျခားလူေနအိမ္အေဆာက္အဦးေတြ၊ ခ်ံဳဖုတ္ေတြ နဲ႔ စက္႐ံုမ်ားရယ္ သူ႔ ေအာက္ေျခ၀ယ္ အစီအရီေပါ့။ ကၽြႏု္ပ္စိတ္၀ယ္ အဂၤလိပ္တို႔ရဲ႕ နတ္ဘုရားအသစ္တစ္ပါး ထိုင္ေနေရာ့သလား အံ့ခ်ီးဖြယ္ ေတြးထိမိတဲ့စိတ္ကို မထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ေအာင္ျဖစ္ရပါရဲ႕ ….. လို႔ ဖြဲ႔ဆိုထားပါတယ္။

သူကဆက္လက္ၿပီး ေရႊတိဂံုေပါ့လို႔ ကၽြန္ေတာ့္မိတ္ေဆြကေျပာေတာ့ “ အံ့ဖြယ္အတိ ” လို႔ စိတ္ထဲကေျပာမိ တယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒါဟာ က်ိန္တြယ္ေျပာစရာမလိုတဲ့ အရာတစ္ခုပါ။ ( တကယ္မ်က္ျမင္ျဖစ္လို႔ )။ အဲ့ဒီ အံ့ခ်ီး ဖြယ္အရာထဲက ကၽြန္ေတာ့္ကို ရန္ကုန္ကိုလာေစတဲ့အခ်က္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယကေတာ့ ကမၻာေျမေပၚက အခ်မ္းသာဆံုး နဲ႔ ရွားပါးတဲ့အရာေတြရွိေနလို႔။

1885 ခုႏွစ္က ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ပံု

စႏၵကူးပန္းရနံ႔ေတြ ထံုသင္းေနတဲ့ နံသာၿမိဳင္ေတာႀကီးေတြနဲ႔ အသြင္ဆန္း၊ အဆင္ျခားေနတဲ့ ဒီေရႊေျမမွာ ကၽြႏု္ပ္ ၏ မ်က္စိပသာဒ မွာ မဆံုးႏိုင္၊ မၿပီးႏိုင္ ျဖစ္ခဲ့ရေပါ့။ ေရႊအတိနဲ႔အေဆာက္အအံုႀကီးကေတာ့ ေျပာတယ္ “ ဒါဟာ ျမန္မာျပည္တဲ့၊ မင္းတို႔သိတဲ့ အျခားနယ္ေျမေတြနဲ႔ လားလားမွ် မတူႏိုင္ဘူးတဲ့။ ” “ အဲ့ဒါဟာ အလြန္ေက်ာ္ၾကား တဲ့ ဘုရားေက်ာင္းအိုႀကီးတစ္ခုေပါ့ ” လို႔ ကၽြန္ေတာ့္မိတ္ေဆြက ရွင္းျပတယ္။ ယခုအခါ ေတာင္ငူ၊ မႏၱေလး လမ္းဖြင့္ၿပီျဖစ္လို႔ အနယ္နယ္အရပ္ရပ္က ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ဘုရားဖူးေတြ လာေရာက္ဖူးေမွ်ာ္ႏိုင္ၿပီ ျဖစ္သည္တဲ့။ သူတို႔အဆို “ ထီးေတာ္ ” လို႔ေခၚတဲ့ တန္ဖိုးႀကီးၿပီး ထိပ္နားကတင္ထားတဲ့ အရာကေတာ့ ငလ်င္ ဒဏ္ေၾကာင့္ မဲ့ေနတယ္။ တတိယေျမာက္ ထီးေတာ္ကို ျပန္တင္မလို႔ ၀ါးေတြနဲ႔ၿခံရံၿပီး လုပ္ေနတာကိုေတြ႕ခဲ့ရပါ တယ္။ အဲ့ဒါေတြ ဖယ္ရွားလိုက္ရင္ေတာ့ သင္တို႔ေတြ ျပန္ေတြ႔ရေတာ့မွာပါ။ အခုအခါမွာေတာ့ ေရႊေရာင္တဖ်က္ ဖ်က္ နဲ႔ ျပန္လည္တင့္တယ္ေနပါၿပီ ….. လို႔ မွတ္တမ္းတင္ထားပါတယ္။

စစ္ေဘး နဲ႔ က်ဴးေက်ာ္မႈ

၁၆၀၈ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ငဇင္ကာ လို႔ ေခၚတဲ့ ေပၚတူဂီလူမ်ိဳး နယ္ေျမသစ္ရွာသူ ဖိလစ္ဒပရစ္တို ဟာ ေရႊတိဂံုေစတီ ေတာ္ႀကီးကို ဖ်က္ဆီးခဲ့ပါတယ္။ သူ႕လူေတြဟာ မိဖုရားႀကီး ရွင္ေစာပု ကို နန္းဆက္ခံတဲ့ ဓမၼေစတီမင္း ၁၄၈၅ မွာ လွဴဒါန္းခဲ့တဲ့ တန္ခ်ိန္ ၃၀၀ နီးပါးရွိ ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းႀကီးကို ယူေဆာင္သြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီပရစ္တိုက ေတာ့ ပဲခူးကိုျဖတ္ခ်ိန္မွာ ေခါင္းေလာင္းေတာ္ႀကီးေရထဲက်သြားခဲ့ပါတယ္။ ယခုခ်ိန္ထိ ျပန္လည္ဆယ္ယူလို႔ မရေသးပါဘူး။

စဥ့္ကူးမင္းေခါင္းေလာင္းေတာ္ႀကီး

၁၈၂၄ ေမ ၁၁ မွာ အဂၤလိပ္ေတြ ျမန္မာျပည္ကို ပထမ အဂၤလိပ္-ျမန္မာစစ္ပြဲႀကီး အတြင္းေရာက္ရွိလာၿပီး ေရႊတိ ဂံုဘုရားကို သိမ္းပိုက္ခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔ဟာ မထြက္ခြာမီ ႏွစ္ႏွစ္အတြင္း ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ႀကီးကို ခံတပ္တစ္ခု အျဖစ္ အသံုးျပဳခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔ဟာ လုယက္ဖ်က္ဆီးသူေတြ။ လူရမ္းကားေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ အရာရွိတ ေယာက္ဆိုရင္ ေစတီေတာ္ႀကီး၏ ေအာက္ကို ဥမင္လိုဏ္ေခါင္းတူးၿပီး ယမ္းမွဳန္႔၊ ယမ္းေတာင့္မ်ားကို ရွာေဖြရန္ ႀကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။ စဥ့္ကူးမင္း ၁၇၇၉ မွာ သြန္းလုပ္လွဴဒါန္းခဲ့တဲ့ တန္ခ်ိန္ ၂၃ တန္ရွိ မဟာဂႏၶေခါင္းေလာင္းအ မည္ရွိ စဥ့္ကူးမင္းေခါင္းေလာင္းေတာ္ႀကီးကို အဂၤလိပ္တပ္ေတြက ကာလကတၱားကို သေဘၤာနဲ႔ အရည္က်ိဳဖို႔ သယ္သြားခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီေခါင္းေလာင္းေတာ္ႀကီးဟာလည္း ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းနည္းတူ ေရထဲက်ခဲ့ပါတယ္ အဂၤလိပ္တပ္ေတြက ျပန္လည္ဆယ္ယူရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ေပမယ့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။ ေနာက္ပိုင္း ျပည္သူေတြက ေစတီေတာ္ႀကီးမွာ ျပန္လည္ထားရန္ ႀကိဳးပမ္းကူညီႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒုတိယ အဂၤလိပ္-ျမန္မာစစ္ပြဲ ( ၁၉၅၂ ) မွာ အဂၤလိပ္ေတြ ေရႊတိဂံုကို ျပန္လည္သိမ္းပိုက္ခဲ့ၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ၇၇ ႏွစ္ ၾကာ ၁၉၂၉ အထိ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျပည္သူေတြကို လာေရာက ္ဖူးေမွ်ာ္ခြင့္ျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။

ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ႀကီး နဲ႔ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးအခန္းက႑

၁၉၂၀ ပထမေက်ာင္းသားသပိတ္ေမွာက္ဖို႔ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားႀကီးမ်ားဟာ ေရႊတိဂံုဘုရားရင္ျပင္ေတာ္ေပၚ မွာဘဲ စုေ၀းတိုင္ပင္ၿပီး တကၠသိုလ္အက္ဥပေဒကို သပိတ္ေမွာက္ရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ တကၠသိုလ္ေက်ာင္း သားႀကီးမ်ား စုေ၀းတိုင္ပင္ခဲ့တဲ့ေနရာကို အမွတ္တရာ ကမၺည္းေက်ာက္တိုင္ ထိုးထားပါတယ္။ ထိုသပိတ္ႀကီး ေၾကာင့္ဘဲ အမ်ိဳးသားေက်ာင္းေတြ ေပၚလာခဲ့ရၿပီး ပထမေက်ာင္းသားသပိတ္စတင္ခဲ့တဲ့ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ ေက်ာ္ ၁၀ ရက္ေန႔ကို အမ်ိဳးသားေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၃၆ ဒုတိယေက်ာင္းသား သပိတ္အတြင္း ကာလမွာလည္း ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးဟာ သပိတ္စခန္းတည္ ရာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

၁၉၃၈ မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း ေခ်ာက္ ႏွင့္ ေရနံေခ်ာင္း ေရနံေျမအလုပ္သမားထုႀကီး သပိတ္ေမွာက္ဆႏၵျပ ၿပီး ရန္ကုန္ကို ခ်ီတတ္လာခဲ့ရာမွာလည္း ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ႀကီးမွာ သပိတ္စခန္းလုပ္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ဒီသပိတ္ ဟာ ျပည္သူေကာ ေက်ာင္းသားေတြကပါ ေထာက္ခံမႈေၾကာင့္ ၁၃၀၀ ျပည့္ အေရးေတာ္ပံုႀကီး အျဖစ္ တြင္ခဲ့ပါ တယ္။

ယခင္က အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးနဲ႔အျခား အဂၤလိပ္အာဏာပိုင္မ်ားဟာ ဖိနပ္မခၽြတ္ဘဲ ဘုရားရင္ျပင္ေတာ္ေပၚသို႔ တတ္ ေရာက္ၾကပါတယ္။ ျမန္မာတို႔က အမ်ိဳးသားေရးစိတ္ဓါတ္အျပည့္နဲ႔ ဆန္႔က်င္ေတာင္းဆိုခဲ့လို႔ ၁၉၁၉ မွာ အဂၤလိပ္ က ဥပေဒ ထုတ္ေပးခဲ့ရပါတယ္။

၁၉၄၆ ဇန္န၀ါရီ ဟာ အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ႀကီးဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းဟာ သမိုင္း၀င္လွတဲ့ ေရႊတိဂံုအလယ္ပစၥ ယံ လူထုအစည္းအေ၀းပြဲႀကီးကို က်င္းပၿပီး လြတ္လပ္ေရးအတြက္ သမိုင္း၀င္ မိန္႔ခြန္းကို ေျပာခဲ့ပါတယ္။

၁၉၈၈ မွာေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္သမီးေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဟာလည္း လူထု ၅ သိန္းေက်ာ္ကို ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ ရင္ျပင္ႀကီးမွာ ဒီမိုကေရစီေရးအတြက္ မိန္႔ခြန္းေျခြခဲ့ပါတယ္။ သံဃာေတာ္မ်ား၏ စက္တင္ဘာ ၿငိမ္းခ်မ္းစြားလွဳပ္ရွားမႈ ၂၀၀၇ စက္တင္ဘာလမွာ လူထုေတြရဲ႕စား၀တ္ေနေရး က်ပ္တည္းမႈႏွင့္ ကုန္ေစ်းႏွဳန္း အဆမတန္ႀကီးမားမႈ ေၾကာင့္ ေနရာအႏွ႔ံအျပားမွာ သံဃာေတာ္မ်ား ဦးေဆာင္ၿပီး လူထုဆႏၵျပပြဲႀကီးမ်ား ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
၂၀၀၇ စက္တင္ဘာ ၂၄ ရက္ေန႔မွာ ၂၀၀၀၀ ေက်ာ္ခန္႔ရွိေသာ သံဃာေတာ္မ်ား ႏွင့္ သီလရွင္မ်ားဟာ ေရႊတိဂံု ဘုရားသို႔ ခ်ီတတ္ၿပီး လူထုအတြက္ ဘာသာ၊ သာသနာအတြက္ စု႐ံုးၿပီး မိစၦာစစ္အာဏာရွင္ေတြကို မလိုလား ေၾကာင္း ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ေမတၱာပို႔ဆုေတာင္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ေနာက္ေန႔မ်ားမွာလည္း သံဃာေတာ္ ၁၅၀၀၀ ေက်ာ္ ဦးေဆာင္တဲ့ လူထု ၃၀၀၀၀ ေက်ာ္ဟာ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ႀကီးမွ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ရဲ႕ အမ်ိဳးသားဒီမိုက ေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္႐ံုးေရွ႕ကို ျဖတ္ၿပီး ခ်ီတတ္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ေန႔ေတြမွာေတာ့ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ားမွာ မတရား ဖမ္းဆီးေနအိမ္ အက်ယ္ခ်ဳပ္က်ခံေနတဲ့ လူထုေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေနအိမ္သို႔ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ ခ်ီတတ္ ေမတၱာပို႔ေပးခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၇ စက္တင္ဘာ ၂၅ မွာ သံဃာေတာ္ ၂၀၀၀ ခန္႔ႏွင့္ ေထာက္ခံသူမ်ားကို မိစၦာစစ္ အာဏာပုိင္မ်ားက ၿခိမ္းေျခာက္သတိေပးခဲ့ပါတယ္။ စစ္အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ လက္ပါးေစမ်ားဟာ ေရႊတိဂံုေစတီ ေတာ္ႀကီး ႏွင့္ အျခား ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိေနရာမ်ားမွာ စစ္တပ္ေတြ လက္နက္အျပည့္အစံုနဲ႔ ခ်ထားပါတယ္။

၂၀၀၇ စက္တင္ဘာ ၂၆ မွာေတာ့ လံုၿခံဳေရးတပ္ေတြက ရက္စက္စြာ ပစ္ခတ္ႏွိမ္ႏွင္းလို႔ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာဆႏၵေဖာ္ ထုတ္သူ ၅ ဦးထက္မနည္း ေသဆံုးခဲ့ရပါတယ္။ လူအမ်ားေလးစားၾကည္ညိဳရတဲ့ ျမင့္ျမတ္လွတဲ့ နယ္ေျမျဖစ္တဲ့ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ႀကီးမွာေတာင္ မေကာင္းဆိုး၀ါး၀င္စီးေနေသာ စစ္မိစၦာအာဏာရွင္မ်ား ႏွင့္ လက္ပါးေစမ်ား ဟာ ရဟန္းသံဃာေတာ္။ သီလရွင္၊ ေက်ာင္းသား၊ သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ားပါမက်န္ အားလံုးကို အၾကမ္းဖတ္ပစ္ ခတ္၊ ဖမ္းဆီး၊ ႐ုိက္ႏွက္၊ သတ္ျဖတ္ ၾကပါတယ္။ ျမန္မာသမိုင္းမွာေကာ၊ ကမၻာ့သမိုင္းမွာပါ အက်ည္းတန္ဆံုး၊ အယုတ္မာဆံုးျဖစ္တဲ့ ဘာသာ၊ သာသနာ၊ ေစာ္ကားမႈႀကီးကို ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ အားကိုးယံုၾကည္ ၾကည္ညိဳရ တဲ့ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ႀကီးမွာပါ ဗမာစစ္အာဏာရွင္မ်ားက သက္ေသျပ ေမာ္ကြန္းတင္လိုက္ခဲ့ပါၿပီ။ ျမင့္ျမတ္တဲ့ သာသနာ့နယ္ေျမမွာ ရဟန္းရွင္လူ တို႔ရဲ႕ ေသြး စြန္းေပခဲ့ရပါၿပီ။ အာဏာကို ပူေဇာ္ကန္ေတာ့ေနတဲ့ စစ္အာဏာ ရွင္တို႔က ပန္းေပါင္းနံ႔သာေတြနဲ႔ အသေရရြမ္းတင့္တယ္ေနတဲ့ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ႀကီးကို သူတို႔ရဲ႕ လူသတ္ လက္နက္ ယမ္းေငြ႕မီးေလာင္ဗံုးေတြနဲ႔ လိမ္းႀကံခဲ့ၾကပါတယ္။

ေအးခ်မ္းေသာ ပရဝဏ္မွ အက်ည္းတန္ ျမင္ကြင္း

ဘာသာျခားလူမ်ိဳးျခား နယ္ခ်ဲ႕သူေတြလက္ထက္က ယခုလို သာသနာနယ္ေျမမွာ ေသြးေျမမက်ခဲ့ပါဘူး။ ယခု အာဏာ႐ူး နအဖ စစ္အာဏာရွင္လက္ထက္က်မွ ဘုရားရွင္လက္ထက္ကတည္းက အသေရရႊန္းတင့္တယ္ခဲ့ ေသာ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ႀကီး အပါအ၀င္ ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔ဘုရားေစတီေတာ္မ်ား၊ ေက်ာင္းကန္အားလံုးဟာ ပ်က္ဆီးခဲ့ရပါတယ္။ စစ္အာဏာရွင္လက္ပါးေစမ်ားဟာ သူတို႔အာဏာၿမဲဖို႔အတြက္ ေရႊတိဂံုအပါအ၀င္ ေစတီပု ထိုးမ်ားကို မေကာင္းေသာဆႏၵေတြ၊ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ဂုဏ္ေတာ္ေတြ ညွိဳးမွိန္ေအာင္ အမ်ိဳးမ်ိဳး လုပ္ေန တာကို အားလံုး မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႔ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ယခုအခါမွာ ဘာသာ၊ သာသနာ လူမ်ိဳးႏွင့္မိမိတို႔၏ ေနာက္မ်ိဳးဆက္ေတြရဲ႕ အက်ိဳးကို လိုလားေသာ ရ ဟန္း၊ ရွင္လူ၊ ေက်ာင္းသား၊ လူငယ္အေပါင္းတို႔ဟာ ဒီ အဓမၼ၀ါဒီ စစ္အာဏာရွင္ ကို စုေပါင္းညီညာစြာ ဆန္႔က်င္ ဖယ္ရွားဖို႔ လိုေနပါၿပီ။ အဓမၼေတြေပ်ာက္ၿပီး ဓမၼတရားေတြ ထြန္းကားမွသာ ဘာသာ၊ သာသနာ ႏွင့္ လူမ်ိဳးဟာ ဂုဏ္တင့္မွာ အမွန္ပင္ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။

အလင္းဆက္
၂၅ . ၂ . ၂၀၁၀

ေပးပို႔လာသူ ညီငယ္အလင္းဆက္ႏွင့္ ကိုနစ္ေနမန္းအား ေက်းဇူးတင္ပါသည္။